Chất béo trong cơ thể là gì? Vai trò của chất béo với sức khỏe

Chất béo(hay còn gọi là Lipid) là một thành tố quan trọng bên trong cơ thể và được tích lũy chủ yếu từ chế độ ăn uống hàng ngày. Tuy vậy đối với nhiều người, chất béo là một thành tố gây nên nguy cơ béo phì, tạo mỡ thừa hay là lý do cho nhiều căn bệnh nguy hiểm như huyết áp hoặc mỡ máu. Đồng thời, một trong những ưu tiên hàng đầu khi thực hiện chế độ ăn kiêng là cắt giảm tối đa chất béo hoặc thậm chí loại bỏ hoàn toàn chất béo ra khỏi thực đơn. Vậy xét một cách tổng thể và khách quan, quan niệm này liệu có đúng không? Câu trả lời sẽ có khi tìm hiểu chi tiết chất béo là gì và vai trò của chất béo nhé.

Chất béo là gì, Vai trò của chất béo?

Chất béo là gì?

Chất béo là gì? Giải thích từ tác dụng với cơ thể, Lipid hay chất béo là thành phần quan trọng phục vụ các vai trò khác nhau trong cơ thể con người. Một quan niệm sai lầm phổ biến mà mọi người vẫn nghĩ. Đó là chất béo chỉ đơn giản là vỗ béo, làm bạn tăng cân. Tuy nhiên, thực tế thì chất béo chính là lý do giúp loài người vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Trong suốt lịch sử, con người đã trải qua nhiều thời kỳ thực phẩm khan hiếm. Do đó khả năng dự trữ năng lượng (calo) dư thừa dưới dạng chất béo để sử dụng là một đặc điểm tiến hóa vượt trội. Nó giúp loài người vượt qua được thời kỳ khan hiếm thức ăn đó. Thậm chí, khả năng dự trữ chất béo, mỡ còn là tín hiệu cho thấy bạn là một người khỏe mạnh đang có một quá trình trao đổi chất hiệu quả và bình thường.

Chất béo là dưỡng chất cần thiết đối với cơ thể

Lipid là một họ các hợp chất hữu cơ hầu hết không tan trong nước. Được cấu tạo bởi chất béo và dầu, lipid là những phân tử mang lại năng lượng cao và có thành phần hóa học chủ yếu là cacbon, hydro và oxy. Lipid thực hiện ba chức năng sinh học chính trong cơ thể: chúng đóng vai trò là thành phần cấu trúc của màng tế bào, hoạt động như kho năng lượng và hoạt động như các phân tử tín hiệu quan trọng.

Ba loại lipid chính là triacylglycerol (còn gọi là chất béo trung tính), phospholipid và sterol.

• Triacylglycerols (còn được gọi là chất béo trung tính) chiếm hơn 95% lipid trong chế độ ăn uống và thường được tìm thấy trong thực phẩm chiên, dầu thực vật, bơ, sữa nguyên chất, pho mát, pho mát kem và một số loại thịt. Triacylglycerol tự nhiên được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm bơ, ô liu, ngô và các loại hạt. Chúng ta thường gọi triacylglycerol trong thực phẩm là “chất béo” và “dầu”. Chất béo là chất béo rắn ở nhiệt độ phòng, trong khi dầu là chất lỏng. Trong bài này, khi chúng ta sử dụng từ chất béo, nghĩa là chúng ta đang đề cập đến triacylglycerol.
• Phospholipid chỉ chiếm khoảng 2% chất béo trong khẩu phần ăn. Chúng tan trong nước và được tìm thấy trong cả thực vật và động vật. Phospholipid rất quan trọng để xây dựng hàng rào bảo vệ, hoặc màng, xung quanh các tế bào của cơ thể bạn. Trên thực tế, phospholipid được tổng hợp trong cơ thể để tạo thành màng tế bào và bào quan. Trong máu và chất lỏng cơ thể, phospholipid hình thành cấu trúc trong đó chất béo được bao bọc và vận chuyển trong máu.
• Sterol là loại lipid ít phổ biến nhất. Cholesterol có lẽ là sterol tốt nhất được biết đến nhiều nhất. Mặc dù cholesterol có tiếng là tiếng xấu cho sức khỏe, nhưng cơ thể chỉ nhận được một lượng nhỏ cholesterol thông qua thực phẩm – còn lại là do cơ thể tự sản xuất. Cholesterol là một thành phần quan trọng của màng tế bào và cần thiết cho quá trình tổng hợp hormone sinh dục, vitamin D và muối mật.

Ba loại lipid chính là triacylglycerol (còn gọi là chất béo trung tính), phospholipid và sterol

Ở phần tiếp theo, hãy cùng xem xét kỹ lượng vai trò của chất béo trong việc bảo vệ cơ thể cũng như giúp cơ thể hoạt động bình thường ra sao.

Phân tích vai trò của Lipid đối với cơ thể

Khi nhắc đến vai trò của chất béo đối với cơ thể và lợi ích của chất béo không thể bỏ qua những yếu tố sau:

Vai trò của chất béo trong cơ thể: Lưu trữ năng lượng

Năng lượng dư thừa từ thực phẩm chúng ta ăn vào sẽ được tiêu hóa và kết hợp vào mỡ trắng hay còn gọi là mô mỡ. Hầu hết năng lượng mà cơ thể con người cần được cung cấp bởi carbohydrate và lipid. Glucose được lưu trữ trong cơ thể dưới dạng glycogen. Trong khi glycogen có thể coi là một nguồn cung năng lượng sẵn sàng, lipid chủ yếu hoạt động như một nguồn dự trữ năng lượng. Glycogen khá cồng kềnh với hàm lượng nước nặng, do đó cơ thể không thể lưu trữ quá nhiều trong thời gian dài. Ngoài ra, chất béo được kết hợp chặt chẽ với nhau mà không có nước và lưu trữ lượng năng lượng lớn hơn nhiều trong một không gian nhỏ. Một gam chất béo có thể tập trung nhiều năng lượng cụ thể nó chứa nhiều năng lượng hơn gấp đôi so với một gam carbohydrate. Năng lượng là yếu tố cần thiết để cung cấp năng lượng cho các cơ bắp đáp ứng tất cả các hoạt động thể chất mà một người bình thường cần làm mỗi ngày.

Chất béo giúp lưu trữ năng lượng trong cơ thể

Ví dụ: năng lượng tích trữ trong cơ giúp một vận động viên duy trì tốc độ trên đường đua, thúc đẩy đôi chân của một vũ công thể hiện những bước nhảy mới nhất và giữ tất cả các bộ phận điều phối các chuyển động của cơ thể hoạt động trơn tru.

Không giống như các tế bào cơ thể khác chỉ có thể lưu trữ chất béo ở mức hạn chế, các tế bào mỡ lại chuyên dụng để lưu trữ chất béo và có thể mở rộng kích thước gần như vô hạn. Sự dư thừa mô mỡ có thể dẫn đến quá tải cho cơ thể và có thể gây hại cho sức khỏe của bạn. Mộ trong các tác hại nghiêm trọng của mỡ thừa là tích tụ quá nhiều cholesterol trong thành động mạch, có thể làm dày thành động mạch và dẫn đến bệnh tim mạch. Vì vậy, mặc dù một số chất béo trong cơ thể là rất quan trọng đối với sự tồn tại và sức khỏe tốt của chúng ta, nhưng với số lượng quá nhiều thì tất nhiên đó lại là yếu tố cản trở việc duy trì sức khỏe tốt và thân hình thon thả.

Vai trò của chất béo trong cơ thể: Điều hòa thân nhiệt

Triacylglycerols hỗ trợ kiểm soát thân nhiệt bên trong cơ thể, duy trì nhiệt độ ổn định. Những người không có đủ chất béo trong cơ thể có xu hướng cảm thấy lạnh bất chợt, thường mệt mỏi và có vết loét trên da do thiếu axit béo.

Triacylglycerols cũng giúp cơ thể sản xuất và điều chỉnh hormone. Ví dụ, mô mỡ tiết ra hormone leptin, hormone này điều chỉnh sự thèm ăn. Đối với sức khỏe sinh sản, axit béo cần thiết cho sức khỏe sinh sản ổn định; phụ nữ thiếu lượng axit béo thích hợp có thể bị tắt kinh hoặc vô sinh. Các axit béo thiết yếu omega-3 và omega-6 giúp điều chỉnh cholesterol, đông máu và kiểm soát tình trạng viêm ở khớp, mô và mạch máu. Chất béo cũng đóng vai trò chức năng quan trọng trong việc duy trì sự truyền xung thần kinh, lưu trữ trí nhớ và cấu trúc mô. Cụ thể hơn trong não, lipid là đầu mối cho hoạt động của não về cấu trúc và chức năng. Chúng giúp hình thành màng tế bào thần kinh, cách điện các tế bào thần kinh và tạo điều kiện cho việc truyền tín hiệu của các xung điện trong não.

Vai trò của chất béo trong cơ thể: Điều hòa thân nhiệt 

Chức năng của chất béo trong cơ thể: Cách nhiệt và bảo vệ

Bạn có biết rằng có tới 30% trọng lượng cơ thể bao gồm các mô mỡ? Một phần trong số này được tạo thành từ mỡ nội tạng hoặc mô mỡ xung quanh các cơ quan mỏng manh. Các cơ quan quan trọng như tim, thận và gan được bảo vệ bởi chất béo nội tạng. Thành phần của não nổi bật là 60% chất béo, thể hiện vai trò cấu trúc chính của chất béo trong cơ thể. Bạn có thể nghe đến và quen thuộc nhất với chất béo dưới da, hoặc chất béo bên dưới da. Lớp mô chăn này giúp cách nhiệt cơ thể khỏi nhiệt độ khắc nghiệt từ môi trường bên ngoài và điều hòa thân nhiệt cơ thể ở mức ổn định. Chất béo còn xuất hiện ở các vị trí thường xảy ra tiếp xúc với các bề mặt cứng như lòng bàn tay, mông, lòng bàn chân để bảo vệ và ngăn ngừa ma sát giúp bảo vệ cơ thể. Chất béo ở các bộ phần này còn cung cấp thêm lớp đệm cần thiết khi chúng ta tham gia các hoạt động vận động mạnh như chạy bộ, đạp xe, nhảy dây, ….

Chức năng của chất béo trong cơ thể: Cách nhiệt và bảo vệ cơ thể

Chức năng của chất béo trong cơ thể: Hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường sinh khả dụng

Chất béo trong thực phẩm chúng ta ăn vào sẽ phân hủy trong hệ thống tiêu hóa và bắt đầu vận chuyển các vi chất dinh dưỡng quý giá. Bằng cách mang các chất dinh dưỡng hòa tan trong chất béo thông qua quá trình tiêu hóa, sự hấp thụ của ruột được cải thiện đáng kể. Sự hấp thu được cải thiện này còn được gọi là tăng cường sinh khả dụng. Các chất dinh dưỡng hòa tan trong chất béo đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe. Vitamin A, D, E và K – những vitamin tan trong chất béo – chủ yếu được tìm thấy trong thực phẩm có chứa chất béo. Một số vitamin tan trong chất béo (chẳng hạn như vitamin A) cũng được tìm thấy trong thực phẩm không có chất béo tự nhiên như rau lá xanh, cà rốt và bông cải xanh. Các loại vitamin này được hấp thụ tốt nhất khi kết hợp với thực phẩm chứa chất béo. Chất béo cũng làm tăng sinh khả dụng của các hợp chất được gọi là phytochemical, là thành phần cấu tạo thực vật như lycopene (có trong cà chua) và beta-carotene (có trong cà rốt). Chất phytochemical được cho là có tác dụng cải thiện sức khỏe và tinh thần hạnh phúc. Kết quả là, ăn cà chua với dầu ô liu hoặc trộn salad sẽ tạo điều kiện hấp thụ lycopene. Các chất dinh dưỡng thiết yếu khác, chẳng hạn như các axit béo thiết yếu, là thành phần của chính chất béo và đóng vai trò như nền tảng của tế bào.

Chức năng của chất béo trong cơ thể: Hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường sinh khả dụng

Chính vì điều này, cần lưu ý rằng việc loại bỏ chất béo hay các phần tử lipid khỏi thực phẩm cũng làm mất đi hàm lượng vitamin tan trong chất béo của thực phẩm. Khi các sản phẩm như ngũ cốc và sữa được tinh chế, các chất dinh dưỡng thiết yếu này bị mất đi. Hãy nhớ rằng, các chất dinh dưỡng hòa tan trong chất béo cần chất béo để được hấp thụ hiệu quả. Luôn đảm bảo đầy đủ lượng chất béo cho cơ thể bất kể bạn đang ăn kiêng như thế nào.

Vai trò của chất béo trong thực đơn ăn uống thì sao?

Nguồn chất béo trong cơ thể có vai trò vô cùng quan trọng nhưng bên cạnh đó không thể bỏ qua vai trò của chất béo trong thực phẩm mà chúng ta ăn hàng ngày cũng có những chức năng cũng rất quan trọng.

Vai trò của chất béo trong thực phẩm: Nguồn năng lượng cao

Thực phẩm giàu chất béo tự nhiên có mật độ calo cao. Thực phẩm giàu chất béo chứa nhiều calo hơn thực phẩm giàu protein hoặc carbohydrate. Kết quả là, thực phẩm giàu chất béo là một nguồn năng lượng thuận tiện. Ví dụ, 1 gam chất béo cung cấp 9 calo năng lượng, so với 4 calo được tìm thấy trong 1 gam carbohydrate hoặc protein. Tùy thuộc vào mức độ hoạt động thể chất và nhu cầu dinh dưỡng, nhu cầu chất béo rất khác nhau ở mỗi người. Khi nhu cầu năng lượng cao, cơ thể sẽ đón nhận mật độ calo cao của chất béo. Ví dụ, trẻ sơ sinh và trẻ em đang lớn cần lượng chất béo thích hợp để hỗ trợ sự tăng trưởng và phát triển bình thường. Nếu trẻ sơ sinh hoặc trẻ em được áp dụng chế độ ăn ít chất béo trong một thời gian dài, sự tăng trưởng và phát triển sẽ không tiến triển bình thường. Những người khác có nhu cầu năng lượng cao là vận động viên, những người làm công việc đòi hỏi thể chất và những người đang hồi phục sau bệnh tật.

Vai trò của chất béo trong thực phẩm: Nguồn năng lượng cao

Khi cơ thể đã sử dụng hết lượng calo từ carbohydrate (điều này có thể xảy ra chỉ sau hai mươi phút tập thể dục), nó bắt đầu sử dụng chất béo. Một vận động viên bơi lội chuyên nghiệp phải tiêu thụ một lượng lớn năng lượng thức ăn để đáp ứng nhu cầu bơi đường dài, vì vậy việc ăn thức ăn giàu chất béo là rất có ý nghĩa. Ngược lại, nếu một người có lối sống ít vận động ăn cùng một loại thực phẩm có mật độ chất béo cao, họ sẽ hấp thụ nhiều calo chất béo hơn mức cơ thể họ cần chỉ trong một vài miếng ăn. Thận trọng khi tiêu thụ calo vượt quá nhu cầu năng lượng vì đây là một trong số các nguyên nhân chính gây bệnh béo phì.

Vai trò của lipid trong thực phẩm: Tăng cường mùi và vị

Chất béo chứa các hợp chất hòa tan góp phần tạo nên hương thơm và mùi vị hấp dẫn và làm tăng độ ngon miệng của thực phẩm. Thực phẩm nướng sẽ mềm và ẩm. Thực phẩm chiên giữ được hương vị và giảm thời gian nấu nướng. Bạn mất bao lâu để nhớ lại mùi nấu món ăn yêu thích của mình? Một bữa ăn sẽ như thế nào nếu không có hương vị thơm ngon để kích thích các giác quan của bạn đúng không?

Chất béo còn đóng một vai trò quan trọng khác trong dinh dưỡng. Chất béo góp phần tạo cảm giác no. Khi ăn thức ăn béo, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách cho phép các quá trình kiểm soát tiêu hóa làm chậm sự di chuyển của thức ăn dọc theo đường tiêu hóa, do đó thúc đẩy cảm giác no tổng thể.

Vai trò của lipid trong thực phẩm: Tăng cường mùi và vị

Lưu ý khi ăn thực phẩm nhiều chất béo

Bởi vì chất béo giúp tăng cường mùi, vị thơm ngon cho các loại thực phẩm, nhưng chúng cũng cung cấp nhiều calo. Để cơ thể bạn nhanh cảm nhận được cảm giác no trước khi bạn ăn quá nhiều, hãy thử thưởng thức các loại thực phẩm giàu chất béo chậm rãi. Ăn chậm sẽ cho phép bạn vừa tận hưởng trọn vẹn trải nghiệm vừa được thưởng thức với một phần nhỏ hơn. Uống nước xen kẽ trong bữa ăn, và ăn các loại thức ăn ít béo nếu bạn đã ăn quá nhiều chất béo trước đó. Luôn nhớ rằng kết hợp các loại thực phẩm khác là một chế độ ăn uống lành mạnh và lâu dài.

Lưu ý khi ăn thực phẩm nhiều chất béo

Một số nội dung quan trọng

• Lipid bao gồm triacylglycerols, phospholipid và sterol.
• Triacylglycerol, loại chất béo phổ biến nhất, bao gồm hầu hết chất béo trong cơ thể và được hiểu như chất béo và dầu trong thực phẩm.
• Năng lượng dư thừa từ thức ăn được lưu trữ dưới dạng mô mỡ trong cơ thể.
• Chất béo rất quan trọng để duy trì nhiệt độ cơ thể, bảo vệ các cơ quan quan trọng, điều chỉnh hormone, truyền các xung thần kinh và lưu trữ trí nhớ.
• Lipid vận chuyển các chất dinh dưỡng hòa tan trong chất béo và chất phytochemical và thúc đẩy khả dụng sinh học của các hợp chất này.
• Chất béo là một nguồn năng lượng thuận tiện cho những người có nhu cầu năng lượng cao.
• Chất béo cung cấp gấp đôi năng lượng trên mỗi gam so với protein hoặc carbohydrate, giúp tăng mùi và hương vị của thực phẩm, đồng thời thúc đẩy cảm giác no.

Thẩm mỹ viện Quốc tế Nevada chắc chắn những thông tin bổ ích về Lipid hay còn gọi chất béo là gì, các vai trò của chất béo sẽ làm mọi người có cái nhìn thiện cảm hơn đối với chất dinh dưỡng quan trọng này của cơ thể. Qua đó chúng ta sẽ điều chỉnh lượng chất béo trong khẩu phần thực đơn ăn kiêng giảm cân hiệu quả để luôn sở hữu vóc dáng đẹp và cơ thể khỏe mạnh.